ხაბელაშვილების ხის თაღოვანი ხიდი

აჭარა განთქმულია ქვის თაღოვანი ხიდებით, რომლებსაც ჩვენი წინაპრები მთის შმაგ მდინარეებზე აგებდნენ.

რეგიონში ერთ-ერთი ცნობილი ღირსშესანიშნაობაა ხაბელაშვილების ხისუნიკალური ხიდი, რომელიც შუახევის მუნიციპალიტეტში, სოფელხაბელაშვილებში, მდინარე ჭვანისწყალზეა აგებული. 

გადმოცემის თანახმად, ხაბელაშვილების სამასწლოვანი ხიდი XVIII საუკუნეში,ამ სოფლის მკვიდრს, გვარად ბერიძეს აუგია. ოცდაექვსი მეტრის ხიდი ოსტატსსოფლების ერთმანეთთან დასაკავშირებლად აუშენებია. თუმცა, არსებობსმოსაზრებაც, რომ ამ ხიდს წარსულში მნიშვნელოვანი სატრანზიტომნიშვნელობა ჰქონდა და  ჭვანისწყლის ხეობის სოფლებს ხულოსთანაკავშირებდა.

ხიდი თავისი სიძველით, მშენებლობისას გამოყენებული ელემენტებითა დაგადახურვით უნიკალურია და მთელ დასავლეთ საქართველოში უიშვიათესკონსტრუქციას წარმოადგენს.

ხაბელაშვილების ხიდის ბალავარი ქვითკირიანი დუღაბით არის ნაშენი. ასევე გამოყენებულია თავისი გამძლეობით ცნობილი ბზის მასალა.

ხის კოჭებიანი ხიდი ქვის ბურჯებზეა დაყრდნობილი. ბზის გარდა, ხიდისთვის ხის უნიკალური სახეობებიცაა გამოყენებული, რომელიც ძველთაგანვე იყოცნობილი თავისი გამძლეობით.

ხიდის მზიდი და საყრდენი მალები, ბურჯების ნაწილთან ერთად,ურთხმელისგანაა დამზადებული, მეორე ნაწილი წაბლისგან, სახურავის კოჭებისთვის კი მუხა და ცაცხვია გამოყენებული. ძველად ხიდი წიწვოვანი ხეებისგან დამზადებული ყავარით იყო დახურული. სახურავი დღესაცშენარჩუნებულია და მთელ სიგრძეზე გასდევს ნაგებობას.

გადახურვის დამჭერი ძელები რკალის ფორმისაა და მთლიანად ხიდის მიმყოლ, თანაბრად განლაგებულ ბოძებს ეყრდნობა, რომლებიც  დახრილადგანლაგებული სვეტებითაა გამაგრებული.

2013 წელს, საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროსბრძანებით, ხაბელაშვილების ხიდს კულტურული მემკვიდრეობის უძრავიძეგლის სტატუსი მიენიჭა.

ხიდთან მოსახვედრად,  ხუთასმეტრიანი სიგრძის ბილიკის გავლა ფეხითმოგიწევთ, რომელიც მდინარეს მიუყვება. ბილიკი რთული არ არის. ხიდისსიახლოვეს, მდინარის ნაპირზე საპიკნიკე ადგილები, ჩანჩქერი და წისქვილებისხეობაცაა, სადაც მდინარეზე ჩამწკვრივებული ხის ძველი წისქვილები იწონებენთავს. ეს წისქვილები, რომლებსაც დღესაც იყენებენ ადგილობრივები, იქაურობას ავთენტიკურ, სანახაობრივ იერს უნარჩუნებს.